Oman wielki to roślina znana od wieków w ziołolecznictwie, ceniona szczególnie za właściwości lecznicze swojego korzenia. Należy do rodziny astrowatych i wyróżnia się nie tylko swoimi zdrowotnymi zaletami, ale także charakterystycznym wyglądem. W poniższym tekście przyjrzymy się bliżej właściwościom leczniczym korzenia omanu, jego zastosowaniom w medycynie naturalnej oraz sposobom przygotowania i stosowania.
Czym jest oman wielki?
Oman wielki (Inula helenium) to wieloletnia roślina zielna należąca do rodziny astrowatych. Osiąga imponującą wysokość od 1 do 2 metrów i charakteryzuje się dużymi, złocistożółtymi kwiatami przypominającymi słoneczniki. Jednak to nie kwiaty, a korzeń omanu stanowi najbardziej wartościową część rośliny pod względem leczniczym.
Roślina ta występuje naturalnie w Europie i Azji, a w Polsce można ją spotkać na wilgotnych łąkach, przy rowach i w zaroślach. Oman wielki jest również celowo uprawiany ze względu na swoje właściwości zdrowotne. Jego grube, mięsiste korzenie zbiera się jesienią (z roślin dwu- lub trzyletnich) lub wczesną wiosną, a następnie suszy i wykorzystuje jako cenny surowiec zielarski.
Korzeń omanu wielkiego zawiera liczne substancje biologicznie czynne, w tym olejek eteryczny (z inuliną i helenaliną), związki goryczowe, śluzy roślinne, inulinę (do 44%), fitosterole oraz związki żywicowe.
Właściwości lecznicze korzenia omanu
Korzeń omanu wielkiego wykazuje szereg cennych właściwości leczniczych, które sprawiają, że od wieków jest wykorzystywany w medycynie ludowej. Najważniejsze z nich to:
Działanie wykrztuśne i przeciwkaszlowe – oman wielki skutecznie rozrzedza wydzielinę w drogach oddechowych i ułatwia odkrztuszanie, co jest szczególnie pomocne przy przewlekłych stanach zapalnych górnych dróg oddechowych.
Właściwości przeciwzapalne – zawarte w korzeniu omanu substancje aktywne hamują rozwój stanów zapalnych, co jest przydatne zarówno przy schorzeniach układu oddechowego, jak i trawiennego.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze – korzeń omanu wykazuje zdolność do zwalczania niektórych patogenów, w tym bakterii i grzybów, co wspomaga organizm w walce z infekcjami.
Wspomaganie trawienia – substancje goryczowe zawarte w omanie pobudzają wydzielanie soków trawiennych, poprawiając apetyt i wspomagając procesy trawienne.
Działanie moczopędne – oman wielki wspomaga usuwanie nadmiaru wody z organizmu, co może być pomocne przy niektórych schorzeniach nerek i dróg moczowych.
Zastosowanie korzenia omanu w lecznictwie
Dzięki swoim licznym właściwościom leczniczym, korzeń omanu wielkiego znajduje zastosowanie w leczeniu wielu dolegliwości:
Schorzenia układu oddechowego
Oman wielki jest szczególnie ceniony przy leczeniu chorób układu oddechowego, takich jak:
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli
- Kaszel (zwłaszcza mokry, z trudnościami w odkrztuszaniu wydzieliny)
- Astma oskrzelowa
- Zapalenie gardła i krtani
- Przeziębienia i infekcje górnych dróg oddechowych
Problemy trawienne
Korzeń omanu wspomaga również układ trawienny, pomagając przy:
- Braku apetytu
- Niestrawności
- Wzdęciach
- Zaparciach
- Stanach zapalnych żołądka i jelit
Inne zastosowania
Poza wymienionymi wyżej, korzeń omanu znajduje zastosowanie także przy:
- Reumatyzmie i bólach stawowych
- Infekcjach układu moczowego
- Chorobach skórnych (stosowany zewnętrznie)
- Jako naturalny środek wzmacniający odporność organizmu
Sposoby przygotowania i stosowania korzenia omanu
Korzeń omanu wielkiego może być stosowany na różne sposoby, w zależności od dolegliwości i preferencji:
Napar – 1-2 łyżeczki rozdrobnionego korzenia zalej szklanką wrzącej wody, przykryj i odstaw na 10-15 minut. Pij 2-3 razy dziennie, najlepiej po posiłkach.
Odwar – 1 łyżkę rozdrobnionego korzenia zalej szklanką zimnej wody, doprowadź do wrzenia i gotuj na małym ogniu przez 5-10 minut. Odstaw na 15 minut, przecedź i pij 2-3 razy dziennie.
Nalewka – 100 g rozdrobnionego korzenia zalej 500 ml 40-50% alkoholu, odstaw w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie, codziennie wstrząsając naczyniem. Po tym czasie przecedź i przechowuj w ciemnej butelce. Stosuj 15-20 kropli 2-3 razy dziennie, rozcieńczone w niewielkiej ilości wody.
Syrop – przygotuj mocny odwar z korzenia omanu, dodaj miód w proporcji 1:1 i podgrzewaj na małym ogniu do uzyskania konsystencji syropu. Syrop z omanu jest szczególnie skuteczny przy uporczywym kaszlu – stosuj 1-2 łyżeczki 3 razy dziennie.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Mimo licznych właściwości leczniczych, oman wielki nie jest zalecany dla wszystkich. Należy zachować ostrożność w następujących przypadkach:
- Ciąża i okres karmienia piersią – ze względu na brak wystarczających badań, nie zaleca się stosowania preparatów z omanu
- Alergie na rośliny z rodziny astrowatych – osoby uczulone na rumianek, arnikę czy nagietka mogą również reagować alergicznie na oman
- Choroby nerek – ze względu na działanie moczopędne, osoby z chorobami nerek powinny skonsultować stosowanie omanu z lekarzem
- Długotrwałe stosowanie – nie zaleca się stosowania preparatów z omanu przez dłużej niż 4-6 tygodni bez przerwy
Przed rozpoczęciem stosowania preparatów z korzenia omanu, szczególnie w przypadku chorób przewlekłych lub przyjmowania leków, zaleca się konsultację z lekarzem lub farmaceutą.
Oman wielki to cenne zioło o szerokim spektrum działania, które może stanowić naturalne wsparcie w wielu dolegliwościach, szczególnie związanych z układem oddechowym i trawiennym. Jego właściwe stosowanie, zgodnie z zaleceniami i z uwzględnieniem przeciwwskazań, może przynieść znaczące korzyści zdrowotne i stanowić cenne uzupełnienie konwencjonalnych metod leczenia. Warto włączyć tę zapomnianą nieco roślinę do swojej domowej apteczki, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, gdy jesteśmy bardziej narażeni na infekcje dróg oddechowych.