Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych, które może wykryć zmiany w komórkach szyjki macicy, zanim rozwiną się w raka. Otrzymanie wyniku cytologii sklasyfikowanego jako grupa 3 często budzi niepokój i lęk. Warto jednak wiedzieć, że taki wynik nie jest równoznaczny z diagnozą nowotworu. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest cytologia grupy 3, jakie ma znaczenie kliniczne oraz jakie działania należy podjąć po otrzymaniu takiego wyniku.
Czym jest cytologia i jak klasyfikuje się jej wyniki?
Cytologia to badanie polegające na mikroskopowej ocenie komórek pobranych z szyjki macicy. Jest to podstawowe badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy, które pozwala wykryć zmiany przedrakowe i wczesne stadia nowotworu, zanim pojawią się jakiekolwiek objawy.
W Polsce wyniki cytologii klasyfikuje się najczęściej według systemu Papanicolaou (skala od 1 do 5) lub nowszego systemu Bethesda. Klasyfikacja według Papanicolaou wygląda następująco:
Grupa 1 – wynik prawidłowy, brak zmian patologicznych
Grupa 2 – zmiany zapalne, łagodne
Grupa 3 – zmiany dysplastyczne, atypowe, trudne do jednoznacznej oceny
Grupa 4 – podejrzenie raka
Grupa 5 – obecność komórek rakowych
Cytologia grupy 3 – co to właściwie oznacza?
Cytologia grupy 3 nie oznacza raka. Jest to wynik pośredni, wskazujący na obecność nieprawidłowych komórek (atypowych), których charakter jest trudny do jednoznacznej oceny. Komórki te wykazują pewne odstępstwa od normy, ale nie mają wszystkich cech charakterystycznych dla komórek nowotworowych.
Grupa 3 w klasyfikacji Papanicolaou odpowiada różnym stanom w systemie Bethesda, takim jak:
- ASC-US (atypowe komórki nabłonka płaskiego o nieokreślonym znaczeniu)
- ASC-H (atypowe komórki nabłonka płaskiego, nie można wykluczyć HSIL)
- LSIL (śródnabłonkowa neoplazja niskiego stopnia)
- HSIL (śródnabłonkowa neoplazja wysokiego stopnia)
Wynik cytologii grupy 3 może być spowodowany przez:
- Infekcje (np. HPV, bakteryjne, grzybicze)
- Stany zapalne
- Zmiany hormonalne
- Wczesne zmiany dysplastyczne (przedrakowe)
Czy cytologia grupy 3 to powód do niepokoju?
Wynik cytologii grupy 3 wymaga uwagi i dalszej diagnostyki, ale nie jest równoznaczny z diagnozą raka. Należy go traktować jako sygnał ostrzegawczy, który wymaga wyjaśnienia. Większość zmian atypowych wykrytych w cytologii grupy 3 nie rozwinie się w raka, szczególnie jeśli zostaną odpowiednio zdiagnozowane i leczone.
Warto pamiętać, że:
- 60-70% zmian typu ASC-US cofa się samoistnie bez żadnej interwencji
- Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy przy wyniku grupy 3 jest niskie, ale nie zerowe
- Kluczowe znaczenie ma dalsza diagnostyka i regularne badania kontrolne
Czynniki zwiększające ryzyko przy cytologii grupy 3
Niektóre czynniki mogą zwiększać ryzyko, że zmiany atypowe wykryte w cytologii grupy 3 mogą mieć poważniejszy charakter:
- Zakażenie HPV (szczególnie typami wysokiego ryzyka, jak HPV 16 i 18)
- Wiek powyżej 30 lat
- Osłabiony układ immunologiczny
- Wcześniejsze nieprawidłowe wyniki cytologii
- Palenie tytoniu
Postępowanie po otrzymaniu wyniku cytologii grupy 3
Po otrzymaniu wyniku cytologii grupy 3, lekarz ginekolog zazwyczaj zaleca następujące kroki:
1. Powtórzenie cytologii – często po 3-6 miesiącach, aby sprawdzić, czy zmiany utrzymują się czy ustępują. Wiele nieprawidłowości może samoistnie zniknąć w tym czasie.
2. Test na obecność wirusa HPV – wykrycie typów wysokiego ryzyka HPV pomaga określić ryzyko rozwoju zmian przedrakowych. Obecność wirusa HPV jest kluczowym czynnikiem ryzyka raka szyjki macicy.
3. Kolposkopia – badanie polegające na dokładnym obejrzeniu szyjki macicy przy użyciu specjalnego mikroskopu (kolposkopu). Podczas kolposkopii lekarz może dostrzec zmiany niewidoczne gołym okiem i precyzyjnie określić ich lokalizację.
4. Biopsja – pobranie małego fragmentu tkanki do badania histopatologicznego, które daje ostateczne rozpoznanie. To badanie pozwala na dokładną ocenę charakteru zmian komórkowych.
Ważne: Nie należy ignorować wyniku cytologii grupy 3 ani odkładać zalecanych badań dodatkowych. Wczesne wykrycie i leczenie zmian przedrakowych zapobiega rozwojowi raka szyjki macicy.
Leczenie po diagnozie cytologii grupy 3
Leczenie zależy od wyników dalszej diagnostyki i ustalenia przyczyny nieprawidłowego wyniku cytologii:
1. W przypadku infekcji – stosuje się odpowiednią terapię przeciwbakteryjną, przeciwgrzybiczą lub przeciwwirusową. Po skutecznym leczeniu infekcji, zmiany atypowe często ustępują samoistnie.
2. W przypadku zmian dysplastycznych niskiego stopnia (LSIL) – często stosuje się postępowanie wyczekujące z regularną kontrolą, ponieważ wiele z tych zmian ustępuje samoistnie w ciągu 1-2 lat, szczególnie u młodych kobiet.
3. W przypadku zmian dysplastycznych wysokiego stopnia (HSIL) – zazwyczaj konieczne jest usunięcie zmienionych tkanek. Stosowane metody obejmują:
– Konizację szyjki macicy (wycięcie stożka tkanki)
– LEEP/LLETZ (wycięcie zmiany za pomocą pętli elektrochirurgicznej) – mało inwazyjny zabieg ambulatoryjny
– Krioterapię (wymrażanie zmienionych tkanek)
– Laseroterapię (precyzyjna ablacja zmienionych tkanek)
Czy po leczeniu można współżyć?
Po zabiegach na szyjce macicy lekarz zazwyczaj zaleca powstrzymanie się od współżycia przez 2-4 tygodnie, aby umożliwić prawidłowe gojenie. Jest to kluczowe dla uniknięcia powikłań, takich jak krwawienia czy infekcje. Dokładne zalecenia zależą od rodzaju przeprowadzonego zabiegu i indywidualnej sytuacji pacjentki. Po całkowitym wygojeniu, większość kobiet może powrócić do normalnej aktywności seksualnej bez żadnych ograniczeń.
Profilaktyka i regularne badania
Niezależnie od wyniku cytologii, regularne badania profilaktyczne są kluczowe dla zdrowia kobiety:
– Regularna cytologia – co 3 lata u kobiet bez czynników ryzyka, częściej w przypadku nieprawidłowych wyników lub obecności czynników ryzyka. Systematyczne badania umożliwiają wykrycie zmian na wczesnym etapie.
– Szczepienia przeciwko HPV – zmniejszają ryzyko zakażenia typami wirusa odpowiedzialnymi za większość przypadków raka szyjki macicy. Najlepsze efekty daje szczepienie przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, ale może być korzystne również dla aktywnych seksualnie kobiet.
– Zdrowy styl życia – niepalenie, zdrowa dieta bogata w antyoksydanty, unikanie ryzykownych zachowań seksualnych, wzmacnianie odporności.
Cytologia grupy 3 to sygnał, który wymaga uwagi, ale nie jest wyrokiem. Przy odpowiedniej diagnostyce i leczeniu większość kobiet z takim wynikiem nigdy nie zachoruje na raka szyjki macicy. Kluczowe znaczenie ma regularna profilaktyka i wykonywanie zalecanych badań kontrolnych. Pamiętaj, że wczesne wykrycie zmian przedrakowych daje niemal 100% szansę na całkowite wyleczenie.